Charakterystyka sołectwa

Chełmno – miejscowość położona jest 5 km na wschód od siedziby gminy Pniewy, przy trasie drogi krajowej nr 92. Wieś po raz pierwszy wymieniona w 1257 r. Własność szlachecka; niegdyś należała do Raczyńskich, później właścicielem byli Niemcy nazwiskiem von Lehmann-Nitsche, a majątek liczył 830 ha. Dwór parterowy z wystawką pochodzi z około połowy XIX w., w 1933 r. został rozbudowany o piętrowe skrzydło i czterokondygnacyjną wieżę w części wschodniej. Na północny wschód od dworu położone są zabudowania gospodarcze z lat 1898-1922, m.in. stajnia, obora, magazyn i lodownia. Park krajobrazowy pochodzi z końca XIX w.; pow. około 3 ha; zachowały się w nim m.in. lipa o obw. 585 cm oraz wiąz o obw. 388 cm. Na zachód od dworu znajduje się najwyższe wzniesienie regionu – zalesiona Góra Chełmińska – 131 m n.p.m. Jest to pagórek kemowy na wysoczyźnie morenowej. Na jego południowym stoku stoi niewielka kaplica z 1785 r. na planie ośmioboku, kryta kopulastym dachem z latarnią – dawna kaplica grobowa Sczanieckich, gruntownie odrestaurowana około 1970 r. Nieco dalej na zachód wznosi się bezleśne Księże Góry – 124 m n.p.m., kulminacje środkowopoznańskiej moreny czołowej. W odległości 0,5 km na wschód od wsi stoi gościniec wielkopolski „Hajduczek” (1974) i budynek hotelowy (1978).