Charakterystyka sołectwa

Chwaliszew – wieś leży ok. 9 km na wschód od Krotoszyna i ok. 17 km na zachód od Ostrowa Wlkp., nad Czarną Wodą, przy drodze Sulmierzyce-Biadki. Do roku 1932 miejscowość położona była w powiecie odolanowskim, w latach 1932-1934 w powiecie ostrowskim, w latach 1975-1998 w województwie kaliskim, a w latach 1934-1975 i od 1999 w powiecie krotoszyńskim. Na początku roku 2009 liczyła 974 mieszkańców. Pierwsze ślady osadnictwa na terenie Chwaliszewa pochodzą z epoki kamienia/epoki brązu. W roku 1952 na użytkowanej rolniczo wydmie prowadzone były (przez Alicję i Leona Łuków) badania archeologiczne. Znaleziono podczas ich trwania szczątki narzędzi kamiennych i naczyń glinianych, datowanych (prawdopodobnie) na przełom epoki kamienia i brązu. Nieopodal wsi znajdują się kurhany z epoki brązu, przypisywane kulturze łużyckiej. Pierwsze pisemne wzmianki o Chwaliszewie pochodzą z 1521 r., choć wiadomo, iż pierwszy kościół w miejscowości istniał już w XIV wieku. W roku 1793 Chwaliszew znalazł się w granicach zaboru pruskiego. Podczas zaborów miejscowość przeszła w ręce rodziny Thurn und Taxis, która odegrała kluczową rolę w formowaniu instytucji poczty na terenie Europy. Podczas I wojny światowej przez wieś przemieszczały się na front wschodni wojska Cesarstwa Niemieckiego. Po I wojnie światowej mieszkańcy brali czynny udział w powstaniu wielkopolskim. Byli to m.in. Marcin Serek – były feldwebel wojsk cesarskich, odznaczony krzyżem żelaznym I klasy za uratowanie rannego dowódcy w bitwie pod Stębarkiem (niem. Tannenberg) oraz Józef Koniarek. Podczas II wojny światowej Chwaliszew ponownie znalazł się pod okupacją niemiecką, wchodząc w skład Kraju Warty (niem. Warthegau). W ramach akcji Heim ins Reich we wsi osiedliły się dwie rodziny niemieckie – jedna pochodząca z Łotwy lub Estonii, druga z Besarabii.