Charakterystyka sołectwa

Żydowo – dawne miasto, obecnie wieś. Nazwa Żydowo pochodzi od Żydów, którzy osiedlili się tu na przełomie XIV/XV wieku, po sprowadzeniu ich do Polski przez króla Kazimierza Wielkiego. W Żydowie natrafiono na ślady kultury pomorskiej, rozwijającej się tu 550 lat p.n.e.^[1]. Już w czasach wczesnośredniowiecznych rozwijało się tu osadnictwo, o czym świadczą pozostałości po czworobocznym grodzisku (lewy brzeg małej Wrześnicy, obok stacji PKP). Najstarsza wzmianka pisana, dotycząca wsi, pochodzi z 1357 roku. Wieś znajdującą się na szlaku pielgrzymim wiodącym ze Ślaska do Gniezna początkowo należała do kapituły gnieźnieńskiej, a potem do rodów szlacheckich. Na przełomie XIV i XV w. wieś szlachecka należała do Zofii i Bieniaka, potem do rodu Porajów i Doliwów. W 1428 roku proboszcz kościoła w Kędzierzynie pobierał z Żydowa dziesięcinę. W 1520 roku proboszczem nowego kościoła był ks. Stanisław z Kręciszek. Z Żydowa pochodzi biskup Sufragan Sebastian Żydowski, pełniący te stanowisko w latach 1541-1560 i jego brat Marcin Żydowski, kanonik gnieźnieński w latach 1552-1572. W latach 1752-1875 Żydowo posiadało prawa miejskie, które uzyskał od króla Augusta III ówczesny właściciel Stanisław Smoleński. W parku krajobrazowym znajduje się dwór z przełomu XVIII i XIX w. rozbudowany w XIX w. i w 1937 r. oraz chałupa z początku XIX w. W pierwszych dniach II wojny światowej we wsi mieścił się punkt dowodzenia obrońców Żydowa. Wieś należy do parafii św. Stanisława Biskupa i Męczennika. Zabytkowy późnoklasycystyczny kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika pochodzi z 1845 roku.